Wat is exsudaatophoping en waarom komt het voor?

De holte is de ruimte tussen het wondbed en het verband. Het wordt ook wel de ‘dode ruimte’ genoemd. De ruimte tussen het wondbed en het verband is echter verre van dood.

Laten we eens kijken waarom.

Alle wonden hebben een unieke, onregelmatige topografie of vorm. Sommige wonden hebben een steile hoek tussen de rand van de wonde en het wondbed. Hierdoor kunnen holtes ontstaan waarin zich vocht of exsudaat kan ophopen. Om erachter te komen hoe dit de wondgenezing zou kunnen beïnvloeden, moeten we nader bekijken wat exsudaat precies is.

Wat is exsudaat?

Misschien kent u het als ‘slijm’, ‘wondvocht’, ‘wondlediging’, ‘etter’ of ‘afscheiding’. Al deze namen verwijzen naar het vocht dat een wonde aanmaakt tijdens de genezing. In deze paragraaf gebruiken we de term exsudaat.⁵

Alle wonden hebben exsudaat. Dit vocht is meestal helder. Het heeft een bleke amberkleur en een waterige consistentie. Wondexsudaat speelt een essentiële rol in het genezingsproces.

Hoe exsudaat wondgenezing beïnvloedt

Exsudaat vergemakkelijkt de stroom van vitale genezingsfactoren en cellen door het wondoppervlak. Het:

• bevordert de celgroei;
• levert voedingsstoffen voor de celstofwisseling; en
• helpt om dood of beschadigd weefsel te vernietigen (ook wel autolyse genoemd).⁷

Exsudaat helpt ook om de wonde vochtig te houden, waardoor de wonde sneller geneest. Onderzoek toont zelfs aan dat vochtige wonden twee tot drie keer sneller genezen dan droge wonden.⁷

Waarom exsudaat de wondgenezing kan stoppen

Hoewel exsudaat essentieel is voor het genezingsproces, kan het de genezing van een wonde ook tegenhouden. Dit kan gebeuren als:

• de wonde de verkeerde hoeveelheid exsudaat (te veel of te weinig) heeft;
• het exsudaat de verkeerde samenstelling heeft; of
• het exsudaat zich op de verkeerde plaats bevindt.^{8, 7}

Als een wonde begint te genezen, neemt de hoeveelheid exsudaat die de wonde produceert meestal af. Veel chronische wonden kunnen echter blijven steken in de ontstekingsfase waarin schadelijke bacteriën zich kunnen ontwikkelen.

In dergelijke gevallen kan exsudaat:

• de genezing belemmeren;
• de celgroei vertragen of voorkomen;
• interfereren met de beschikbaarheid van groeifactoren; en
• verhoogde niveaus van ontstekingsmediatoren bevatten, zoals bloedplaatjes, neutrofielen, monocyten/macrofagen en mestcellen.⁷

Dit brengt ons terug bij ‘de holte’ en waarom het behandelen van de holte zo belangrijk is voor wondgenezing.

Naarmate een wonde geneest, zal de hoeveelheid exsudaat die de wonde produceert afnemen. Als een wonde echter in de ontstekingsfase van genezing blijft steken, zal deze matig tot veel exsudaat blijven produceren.

Waarom het behandelen van de holte van cruciaal belang is om exsudaatophoping te voorkomen

Wanneer exsudaat zich ophoopt in de opening tussen het wondbed en het verband, wordt dit exsudaatophoping genoemd. Dit is vooral een uitdaging bij wonden met onregelmatige topografieën, holtes of openingen.⁹

Exsudaat kan zich gaan ophopen als:

• het verband het exsudaat niet goed absorbeert;
• het vochtvolume groter is dan het verband kan absorberen; of
• wanneer het verband zich niet goed genoeg aanpast aan het wondbed¹

Wanneer er exsudaatophopingen ontstaan, kunnen er bacteriën in de wonde groeien, dit vergroot het risico op infectie.^{3, 4, 10} En als het exsudaat op de wondrand en de omringende huid, of rondom de wonde, lekt, kan de huid macereren. Dit alles vertraagt het genezingsproces.^{11, 12, 13, 14}